طرحواره های ناسازگار زمینه سازی برای اختلالات روان شناختی و شخصیتی هستند. این طرحواره ها بر تمام ابعاد زندگی فرد تاثیر منفی می گذارند و در نتیجه موجب رفتارهای غلط و تصمیمات نامناسب و نادرست می شوند.
این طرحوارهها منجر به رفتارهای غلط و تصمیمگیریهای نامناسب شده و بر ابعاد فردی و اجتماعی زندگی یک فرد اثر منفی خواهند گذاشت.
جفری یانگ و همکارانش از ۱۸ طرحواره ناسازگار نام برده اند.
۱- طرحواره رهاشدگی/بی ثباتی
• ترس از دست دادن
• جذب افراد دور از دسترس
• دو نوع: مبتنی بر وابستگی- مبتنی بر فقدان و بی ثباتی
• طرد شدگی
۲- بی اعتمادی/ بد رفتاری
• فکر کردن افراطی به اینکه نکند دیگران به او آسیب بزنند.
۳- محرومیت هیجانی
• سه شکل عمده محرومیت: محرومیت از تربیت- محرومیت از همدلی- محرومیت از حفاظت
۴- نقص و شرم
۵- انزوای اجتماعی
۶- وابستگی/ بی کفایتی
۷- آسیب پذیری در برابر بیماری و آسیب
۸- تحول نیافتگی
۹- شکست
۱۰- استحقاق
۱۱- ایثار
۱۲- اطاعت
۱۳- خویشتن داری ناکافی
۱۴- پذیرش جویی/ جلب توجه
۱۵- منفی گرایی و بدبینی
۱۶- بازداری هیجانی
۱۷- معیارهای سخت گیرانه/ عیب جویی افراطی
۱۸- تنبیه
چند نکته طلایی:
۱- شدت طرحواره از تعداد آن مهم تر است.
۲- تغییر و اصلاح طرحواره در سنین بزرگسالی بسیار سخت است.
۳- برای اصلاح و تغییر لازم است، باورها و ورودی های جدید بارها تکرار و تثبیت شوند.