اختلال اسکیزوفرنی چیست؟

اصطلاح اسکیزوفرنی (روان‌گسیختگی) را اولین بار بلویر ابداع کرده است. اسکیزوفرنی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی وخیم است. تأثیر این اختلال شدید و دیرپا است.
به طور کلی اسکیزوفرنی اختلالی است که مشخصه اصلی آن آشفتگی در تفکر، هیجان و رفتار است.
تفکر در این اختلال مختل می‌شود؛ به طوری که در آن افکار و اندیشه‌ها با هم ارتباطی ندارند. ادراک و توجه در فرد ناقص است. فرد توانایی ابراز هیجانی ندارد و یا این که ابرازهای هیجانی فرد نامتناسب با موقعیت است (جایی که باید بخندد گریه می‌کند و جایی که باید گریه کند، بلند بلند می‌خندد). در این افراد آشفتگی‌های رفتاری و حرکتی مشاهده می‌شود (مانند لخ‌لخ راه رفتن یا سر و وضع ژولیده و عدم‌رعایت بهداشت فردی).
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، اسکیزوفرن یا اسکیزوفرنیک نامیده می شوند.

بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) برای تشخیص اختلال اسکیزوفرنی فرد باید دو یا چند مورد از موارد زیر را که هر یک از آنها در طول یک دوره ۱ ماهه، به مدت زیاد و قابل‌توجهی حضور دارد.

۱- توهم
۲- هذیان
۳- تفکر (گفتار) نامنظم
۴- رفتار بسیار نامنظم یا کاتاتونیک
۵- نشانه‌های منفی (بی‌واکنشی هیجانی، فقر کلامی و …)

علایم اسکیزوفرنی باید حداقل به مدت ۶ ماه ادامه پیدا کنند تا بتوان تشخیص این اختلال را بر روی بیمار گذاشت.
در اسکیزوفرنی عملکرد فردی، اجتماعی و شغلی فرد از زمان شروع اختلال افت پیدا کرده و به طرز چشمگیری دچار مشکل می شود. این اختلال نه تنها اثر بزرگی بر زندگی فرد مبتلا می گذارد؛ بلکه بر زندگی خانواده، دوستان و اطرافیان نزدیک بیمار نیز اثرگذار است.
اسکیزوفرنی معمولاً تا قبل از ۲۵ سالگی شروع می شود. تا آخر عمر پایدار باقی می¬ماند.
اگر چه که علایم مربوط به بیماران اسکیزوفرنی از گذشته های بسیار دور و در تمام طول تاریخ وجود داشته است، اما این اختلال تا قرن نوزدهم به عنوان یک اختلال که ارزش بررسی و درمان باشد مورد توجه قرار نگرفته بود.
علائم شایع در اسکیزوفرنی توهم و هذیان است. ولی وجود توهم یا هذیان لازمه تشخیص اسکیزوفرنی نیست.
شیوع اسکیزوفرنی در زنان و مردان مساوی است.
بیشترین سن شروع این اختلال در مردان ۱۰-۲۵ سالگی و در زنان ۲۵-۳۵ سالگی است.

مراحل اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی و یا در واقع سمپتوم های آن به طور معمول سه مرحله دارند:

۱- مقدماتی

۲- فعال

۳- باقیمانده

درمان اسکیزوفرنی

برای درمان این اختلال میتوان از دارودرمانی بهره برد. در کنار دارو درمانی میتوان از روان درمانی نیز استفاده کرد.
انواع روان درمانی هایی که در درمان اختلال اسکیزوفرنی بکار میبرند عبارتند از:
هنردرمانی
آموزش شناختی
کار درمانی
درمان جدلی رفتاری
درمان شخصی
روان درمانی فردی
درمان شناختی رفتاری
گروه درمانی
درمان پی گیرانه اجتماعی
خانواده درمانی
مراجع گردانی
آموزش مهارت های اجتماعی

تشخیص افتراقی

اختلال اسکیزوفرنی را باید از دیگر اختلالات روانی متمایز کرد.
اختلال طیف اوتیسم را میتوان با نشانه هایی چون شروع زودتر (قبل از سه سالگی) و فقدان توهم ها و هذیان ها از اختلال اسکیزوفرنی متمایز کرد. تشخیص اختلال اسکیزوفرنی تنها در صورتی در مورد افراد با تشخیص قبلی اختلال طیف اوتیسم به کار می رود که هذیان ها و توهم های برجسته حداقل یک ماه طول بکشند.

منابع:
۱- خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک / ترجمه فرزین رضاعی/ انتشارات ارجمند

۲- آسیب شناسی روانی / دیویسون و جانسون / ترجمه حمید شمسی پور / انتشارات ارجمند